Op 4 mei jl. deed de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) een richtinggevende uitspraak naar aanleiding van het ‘Varkens in Nood-arrest’ van het Europese Hof van Justitie. Deze uitspraak kan tot gevolg hebben dat meer mensen in beroep gaan bij de ABRvS tegen een omgevingsbesluit, zoals een wijziging van het bestemmingsplan. Ons Akro Legal team is in de materie gedoken om te onderzoeken wat de consequenties van deze uitspraak voor de praktijk kunnen betekenen.

De uitspraak van de ABRvS leidt kort samengevat tot drie nieuwe beroepsmogelijkheden tegen een omgevingsbesluit (de Raad van State heeft dit overzichtelijk samengevat in een schema:

1. een belanghebbende, die een zienswijze heeft ingediend kan voortaan alle onderdelen van het besluit aanvechten in beroep;
2. een niet-belanghebbende, die een zienswijze heeft ingediend kan voortaan alle onderdelen van het besluit aanvechten in beroep;
3. een belanghebbende, die geen zienswijze heeft ingediend kan voortaan alle onderdelen van het besluit aanvechten in beroep.

Het grootste risico dat hier voor de praktijk uit voortvloeit is het onvoorzien geconfronteerd worden met een beroep tegen een besluit. De indiener van een plan kan hierdoor tot op het laatste moment in onzekerheid zitten en de termijnen die leiden tot onherroepelijkheid van een besluit lopen verder weg in de tijd. Denk aan een belanghebbende, die opeens toch in beroep gaat, zonder zich te laten horen in de zienswijzeprocedure. Of een niet-belanghebbende, die probeert in beroep te gaan om de procedure te traineren. Overigens is het bij het laatste maar de vraag of dit kans van slagen heeft, aangezien de rechter altijd op basis van het relativiteitsvereiste zal toetsen of iemand wel echt een belang heeft bij het besluit. Aan de andere kant is een deel van de vertraging dan al opgetreden. Vertraging en extra onzekerheid is wel het laatste waar men op zit te wachten in tijden van woningnood.

Of deze uitspraak in de praktijk tot problemen leidt, dat zal de tijd moeten leren. In de ogen van Akro Legal loopt het waarschijnlijk niet zo’n vaart. Al is het voorgaande zeker iets om in de risicoanalyse in de voorbereidingsfase van een plan mee te nemen. De aanbeveling van Akro Legal is dan ook om de verschillende stakeholders en mogelijke belanghebbenden aan de voorkant goed in beeld te brengen, voor zover dat nog niet gebeurd in het kader van participatie. Ook vanuit de Neprom wordt initiatiefnemers/ontwikkelaars geadviseerd om het participatietraject aan de voorkant goed in te richten.

Het advies dat de Neprom daarnaast geeft, is het proactief in gesprek gaan met het bevoegd gezag voor het sluiten van relevante overeenkomsten over de afhandeling van (bezwaar- en) beroepschriften en help waar nodig en mogelijk. Dit onderschrijven wij vanuit Akro Legal volledig.