Veel gemeenten hebben een opgave ten aanzien van hun maatschappelijk vastgoed. Zo is er veelal sprake van een overschot aan m2’s maatschappelijk vastgoed. Daarnaast hebben de veranderingen in het sociaal domein grote invloed op de voorkeuren voor locaties en de inrichting van het maatschappelijk vastgoed. Vanuit onze adviestrajecten voor gemeenten op dit front kunnen we een vijftal tips destilleren bij een heroriëntatie op het maatschappelijk vastgoed.

1. Goed overzicht op één centrale plek

Bij veel gemeenten is het vastgoed nog op verschillende plekken in de organisatie georganiseerd. Eén centraal overzicht waarbij het gehele vastgoed in één systeem geregistreerd staat en vanuit één plek beheerd, is een absolute pré. Deze slag wordt gelukkig al op veel plekken gemaakt. Het leidt tot een goed inzicht wat überhaupt in eigendom is en wat alle kosten en opbrengsten zijn. Ook het contractbeheer (verhuren/verkopen etc.) worden vanuit één plek eenduidig gemaakt. De voorkeur heeft het om het vastgoedbeheer los van een beleidsinhoudelijke afdeling te organiseren.

2. Benoem per pand 

Maatschappelijk vastgoed is een middel om maatschappelijke doelen te bereiken. In de loop van een gebouwexploitatie wordt het veelal diffuus wat het maatschappelijke nu is van de inzet van het betreffende vastgoed. In een heroriëntatie op het vastgoed is het daarom van belang om per pand te analyseren wat de functies in het pand zijn en wat het bereik ervan is. Tevens is het van belang om alle exploitatietechnische gegevens per pand te analyseren, alsmede de alternatieve aanwendbaarheid van een pand of locatie te benoemen. Op die manier ontstaat een overzicht op basis waarvan bezien kan worden in hoeverre sprake is van een efficiënt middel om de maatschappelijke doelen te bereiken of dat het vastgoed betere aanwendingsmogelijkheden heeft.

3. Bezie het bredere spectrum 

De eerste focus ligt uiteraard op het eigen eigendom. Er is echter veelal meer maatschappelijk vastgoed in een gemeente met andere eigenaren. Soms nog corporaties met bezit, soms zorginstellingen of geprivatiseerd naar wijkorganisaties. Voor een beoordeling van de wijze waarop maatschappelijke functies het beste geaccommodeerd kunnen worden, is het van belang ook dat vastgoed te beschouwen. Bezien kan dan worden welke combinaties mogelijk zijn of dat er zelfs uitruil van functies en vastgoed wenselijk is.

4. Heroriëntatie niet alleen voor de maatschappelijke organisatie 

Het aanpassen van maatschappelijk vastgoed (lees: het verminderen van metrage) ligt altijd gevoelig. Daarnaast zijn de organisaties die het vastgoed gebruiken veelal de ‘oren en ogen’ in een wijk. In het kader van een heroriëntatie op maatschappelijk vastgoed is het dus van belang dat samen met de maatschappelijke organisaties te doen. Het leidt tot beter inzicht in de situatie en voorstellen kunnen op een groter draagvlak rekenen.

5. Maak keuzes 

Vanuit een goed overzicht van het vastgoed en de functies en het bereik zoals bij tip 2 benoemd, kunnen ook de afwegingen en keuzes transparant gemaakt worden. Afwegingen die gemaakt moeten worden, zullen namelijk vaak gaan over wat er prevaleert: de inhoudelijke bijdrage van het vastgoed of de financiële component. Door die keuzes op basis van een transparante afweging te maken, neemt de slagingskans van dergelijke keuzes toe.